Böbreklerimiz ve İdrar Yollarımız

Böbrekler ve idrar yolları karmaşık bir sis­tem oluştururlar. Bu sistemin ilk görevi kanda­ki sıvı fazlasını ve artık maddeleri çıkarmaktır. Ek olarak böbrekler kırmızı kan hücrelerinin üretiminde kan basıncının düzenlenmesinde ve kemiklerin oluşumunda önemli olan hor­monları üreterek bir bez (gudde) gibi de çalışır­lar.
Sistemin parçaları şunlardır:

Böbrekler
Bunlar kurufasulye şeklinde bir çift organ­dır. Karın duvarının arkasında, omuriliğin iki ya­nında ve en alt kaburganın hizasında yer alır­lar. Her böbrek genellikle yumruğunuz büyük-lüğündedir.

Üreterler
Bunlar her böbrekten bir tane çıkan, ade-leyle çevrili tüplerdir. İdrarı keseye iletirler.

İdrar Kesesi
Bu, idrarı biriktiren adeleli bir kesedir.

Üretra
Bu, vücuttan atılırken idrarın keseden son­ra geçtiği dar tüptür.
Çoğumuz iki böbrekli olarak dünyaya geli­riz, Fakat tek bir böbrek de normal bir yaşam sürdürmeye yeterlidir.
Böbrekler tüketilen yiyecek ve içeceklerin değişen miktarına ve türüne uyum sağlayabil­mek için faaliyetlerini günden güne değiştirebi­lirler. Örneğin, bir gün çok miktarda su veya

meşrubat içtiğinizi ve ertesi gün hiç içmediğini­zi varsayalım. Böbrekleriniz bu duruma uygun biçimde ayarlanır. Ne bir gün dokuları aşırı su­ya boğar ne de diğer gün susuz bırakır. Bunu idrarda çıkarılan su ve tuz miktarını dikkatle kontrol ederek gerçekleştirir. Cilt, ciğerler ve bağırsaklar da sıvı atan organlardır; ancak böb­rekler sıvı atmakta diğer organlardan hem farklı, hem daha önemlidir.
Sistem şu şekilde çalışın Kan, böbreklere buradaki atardamardan girer. Bu damar, kalbin esas atardamarı aortun ana kollarından biridir. Böbrekler tüm vücut ağırlığının yüzde birinden daha azını oluşturdukları halde, her an kalpten pompalanan kanın yüzde yirmisi böbreklerden geçmektedir.
Böbreklere giren kan nefronlar denen bir dizi süzme (filtre etme) sisteminden geçer. Bunlar böbreklerin esas çalışma üniteleridir. Her böbrekte bu tür üniteden bir milyondan çok vardır. Her nefronda glomerulus denen bir küçük kan damarları kümesi ve borular bulu­nur.

ilk önce kan glomerulustan (kümeden) ge­çer. Buradan geçen kanda kan hücreleri, ppro-teinler, büyük cisimler ve bir miktar su kalır. Büyük bir miktar su dahil herşey süzülür ve tu-buluslara (boru) geçer.
Tubuluslarrda önemli bir işlem gerçekleşir. İdrarla neyin atılıp, neyin tekrar kana karışacağı kontrol edilir. Artıklar (örneğin üre, kreatini-ne, ürik asit) ile tuz, su ve kalsiyum fazlası tu-bulus içinde kalır. Diğer maddeler tam vücu­dun ihtiyaç duyduğu miktarlarda tubulusların duvarlarını oluşturan hücreler tarafından özümlenirler. Bu özümlenen maddeler vücutta dolaşan kana geri döner. Böylece, idrar bileşimi hem istenilmeyen maddelerden kurtulma, hem de diğermaddeleri alıkoyma gereksinimi­ne bağlıdır.
Tubulusda kalan idrar borunun altından çı­kan üretere girer ve depolanacağı idrar kesesi­ne gider. Kesenin sinirleri bir doluluk hissi işa­reti verince idrar üretraya yollanır. Günde orta­lama 1.5 litre idrar çıkarılır. Fakat bu başta glo-merular damarların süzdüğü sıvı miktarının ufak bir bölümüdür.
Böbrekten çıkan kanda tuz, protein, şeker, kalsiyum ve normal vücut faaliyetlerinin ger­çekleşebilmesi için bulunması şart olan diğer maddeler vardır. Bu kan böbrek damarından geçer ve tüm vücudu dolaşır. Çoğu zaman bu temizleme işlemi kusursuz yürür. Fakat bazen böbreğin süzme yeteneğinde bazı sorunlar olabilir.

Örneğin eğer tubuluslarda sakatllık varsa kan dolaşımına geri dönmesi gereken kıymetli maddeler idrarla dışarı atılabilir. Veya glomerulus (kan damarları kümesi) idrara protein sizdi-rabilir. Bu duruma nefrotik sendrom denir. Ya­ralanma, hiper tansiyon, toksin (zaralı madde) almak, böbrek taşları, tümörler ve hatta vücu­dun diğer kısımlarındaki iltihaplar böbreğe za­rar verebilir. Yazık ki, birçok böbrek hastalığı önemli ve düzeltilmez zarar verene kadar far-kedilmez.
Böbreklerin iyi çalışıp çalışmadığı idrar tah­liliyle anlaşılır. Bu tahlil düzenli olarak yapılan genel muayenenin kapsamında uygulanır. İd­rar tahlili böbrek veya onunla ilgili hastalık bu­lunup bulunmadığını belirlemede ve esas so­runları ufak olanlardan ayırmakta atılacak ilk adımdır. Enfeksiyon bulunup ortaya çıkarılır ve kültürle idrardaki bakteri üretilip tanımlanır. Böylece doğru antibiyotik verilebilir.

Aile doktorunuz çoğunlukla böbrek veya idrar yollan problemini ortaya çıkarır. Eğer problem böbreğin çalışmasıyla ilgiliyse sizi bir nefroloğa, idrar yollarıyla ilgiliyse de bir ürolağa gönderebilir.
Bu bölümün ilerdeki kısımlarında böbrek ve idrar yollan hastalıkları ve bozuklukları an­latılacaktır. Özellikle kadınlar ve erkeklerle ilgili durumlar "Kadınların sağlık sorunları" ve "Er­keklerin sağhk sorunları" bölümlerinde ele alı­nacaktır.


Not:Burada yer alan yazılar bilgilendirme amaçlıdır, İlaç önerisi ve tedaviler için lütfen doktorunuza başvurunuz..