Pek az insan mükemmel bir çene yapısına, inci gibi beyaz, uyumlu dişlere sahiptir. Bazılarımızda, üst ve alt çene dişlerinin ısırmak için birleştikleri yerde ya da bazı durumlarda dişlerin daha görünür olduğu ön kısımda dişlerimiz biraz kötü dizilmiştir.
Bazı kötü dizilişler ya da sıkışmalar dikkat gerektirmeyecek kadar önemsiz olabilir. Ancak, çok sayıda çocukta ve yetişkinde tedavi gerektiren sorunlar vardır. Çoğumuz, kötü dizilmiş (teması bozuk) dişlerin düzeltilmesiyle ilgili diş hekimliği dalı olan ortodonti terimini biliriz.
Genel olarak, ortodontistler, dişlerin çenelerde ve yüzde hiza-lanması ve dengelenmesiyle, düzgün bir çene yapısı yaratmaya çalışırlar. Dişlerin bu şekilde düzeltilmesi, genellikle dişleri yavaş yavaş çenede istenen konumlara götüren aletlerin (tellerin) kullanımını gerektirir.

Sorunu Saptama
İdeal çene yapısında, üst çenenin dişleri, alt çene dişlerinden çok az öndedir. Azı dişlerinin sivri uçları, karşılık gelen azı dişlerinin çukurlarına denk gelir, ideal çenede, tüm dişlerin, sıkışmadan ya da aralanmadan, düzgün bir şekilde yerleşmesi için yer vardır; dişlerde dönmeler, kıvrılma veya öne ya da arkaya eğrilmeler yoktur.
Dişler düzgün bir şekilde birbirine denk gelmediği zaman çiğneme sorunlarına (ve dolayısıyla yeme ve sindirme güçlüklerine) yol açabilirler. Sonuç olarak diş çürümeleri artabilir. Düzgün olmayan bir şekilde yerleşmiş dişler üzerindeki anormal kuvvetler, periodon-tal hastalığa katkıda bulunan bir faktör olabilir. Dizilişi düzgün olmayan ya da çıkıntı yapan dişler, görüntüyü etkilediğinde duygusal sorunlara yol açabilir. Hem dişlerin

hem de çenelerin yerleşimi kötü olduğunda, ciddi sorunları düzeltmek için çene cerrahisine gerek duyulabilir.
Çocuğunuzun diş hekimi, kalıcı dişlerin gelişimini izler ve sorunların ortaya çıkma olasılığı varsa, bir ortodontiste başvurmanızı önerebilir. Çoğu diziliş sorunu, daha 6 yaşında kalıcı dişlerin çıkmaya başlamasıyla belirgin hale gelir. Ancak bazı durumlarda sorunlar daha önce uygun bir şekilde tedavi edilebilir.
Ortodontistiniz çocuğunuzun ağzını iyice muayene eder. Bir dizi röntgen çekebilir. Bazı röntgenler, çıkmış ve çıkacak dişlerin konumunu belirlemek için kullanılır. Özel kafa röntgenleri, çene ve dişlerin büyüklüklerini, konumlarını ve ilişkilerini belirlemeye yardımcı olabilir.
Alt çene üst çeneden çok küçükse, üst dişler, alt dişlerin aşırı derecede önündedirler. Benzer bir şekilde, alt çene üst çeneden büyükse, üst çene dişleri alt çene dişlerinin gerisinde kalabilir . Üst ve alt çene arasında büyük uyumsuzluklar varsa, bir ameliyat (ortogna-tik cerrahi) gerekli olabilir. Ancak, bu tür sorunlar genellikle çeşitli aletlerle düzeltilebilir. Aynı şekilde, dönen, birbiri üzerine gelen ya da aralıklı dişler düzeltilebilir.
Günümüzde, giderek daha fazla yetişkin, daha gençken tedavi edilmeyen sorunlarına ortodontik çözümler aramaktadır. Yetişkinlerde, diş hareketi daha yavaş olduğu için tedavi süresi genellikle daha uzun olduğu halde, sonuçlar çoğunlukla memnuniyet vericidir. Düzeltmeye yönelik çene ameliyatları çocuklardan çok yetişkinlere uygulanmaktadır.
Diğer olası teşhis incelemeleri arasında, üst ve alt dişlerinizin kalıplarının alınmasıyla, bunlardan alçı modellerinin oluşturulması yer alır. Dişçiniz, üst ve alt dişlerinizin gerçek durumunu temsil etmek üzere alçı modellerin doğru bir şekilde konumlandırılması için kullanılabilecek bir kalıp çıkarmak amacıyla, ince, balmumuna benzer bir maddeyi ısırmanızı ister. Diş ve yüz fotoğrafları ve diğer ölçümler ve kayıtlar da kullanılabilir.

Değişiklikler Yapma
Sorun.ciddi sıkışmalar ise, yer açmak için, genellikle küçük azı dişleri olmak üzere bazı kalıcı dişler çekilir ve diğer dişler takılan tellerle düzeltilir.
Genellikle bir maden alaşımından yapılan sabit teller, azı dişlerini çevreleyen, halkaya benzer şeritler ya da yalnızca küçük azı dişlerinin ve ön dişlerin dış yüzeylerine tutturulan bağlardan oluşur. Sabit teller için diğer seçenekler, şeffaf ya da. diş renginde seramik ya da iç tellerdir.
Teller, yaylar ve diğer aletler, dişler üzerinde, onları yavaş yavaş yeni konumlara kaydıran bir gerilim uygularlar. Çene, basınca, hareket eden dişin önündeki kemiği eriterek ve arkasında yeni kemik oluşturarak yanıt verir. Bazen, gerilim diğer çeneden uygulanır, bu genellikle üst ve alt dişlere yerleştirilen ve karşı çenedeki bir dişe tutturulan elastik bantlarla yapılır.
Bazen ağzın dışında ek tespite ya da desteğe ihtiyaç duyulur. Bu durumlarda, ağız içindeki aletlerin tutturulması için özel baş ya da boyun tertibatı hazırlanır. Bu tür aletler genellikle yalnızca geceleri ya da gün içinde belirli sürelerle takılır.
Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda olmak üzere, bazı çıkarılabilir aletlerin uygun olabildiği durumlar vardır. Bu aletler tek tek bazı dişleri ya da diş gruplarını hareket ettirmek için dizayn edilir.

Tellerle normal tedavi süresi yaklaşık 6 ay ilâ 2 yıl arasında değişir. Düzeltme bu süre içinde yapılır, ama bu tedavinin sonu değildir. Daha sonra, yeri değiştirilen dişlerin yerinde kalmasını sağlamak için, dişlerin aylar veya yıllar boyunca ya da bazen sürekli olarak sabitlen-meleri gerekir.
Bunu sağlamak için, dişlere bir ya da daha fazla sayıda, tutucular denilen çeşitli aletler takılır. Tutucu örnekleri şunlardır: konumlandırıcı-lar (kişinin geceleri taktığı ve gündüz birkaç saat ısırdığı kauçuk benzeri parçalar), çıkarılabilir tutucular (dişlerin içinde plastik malzeme, dışında ise teller), çıkarılabilir, şeffaf, plastik tutucular (dişlerin kenarlarını ve ısırma yüzeylerini tamamen kaplar) ve yarı sert teller (genellikle ön dişlerin içine adapte edilir ve tutturulur).

Ağız Bakımı
Ortodontik tedavi sırasında dişlerinizi düzenli olarak temizlemeye özel dikkat gösterin. Ortodontik aletlerin çevresinde yemek artıkları ve plaklar birikir. Bu birikintileri temizlemezseniz, dişlerden mineral kaybı olur ve dişlerinizin üzerinde beyazımsı lekeler kalabilir. Dişlerinizi fluoridli bir diş macunuyla fırçalayın ve ağzınızı dişçinizin tavsiye ettiği fluoridli bir ağız gargarasıyla çalkalayın. Biraz daha zor olmakla birlikte, ayrıca diş aralarının diş ipiyle temizlenmesini da öneriyoruz.

Düzeltici Cerrahi
Klasik ortodontik tedavinin bir sorunu çözmek için yeterli olmadığı ileri vakalarda, diş hekiminiz düzeltici cerrahiyi tavsiye edebilir.
Bu uygulama, yetişkinlerde çocuklarda olduğundan daha yaygındır.
Üst ya da alt çene çıkıntısı, kemiğin bir kısmının alınması ve kala
nın doğru konuma yerleştirilmesiyle düzeltilebilir. Buna karşılık, kısa
çeneler uzatılabilir ya da daha iyi yüz estetiği ve işlevi sağlamak için yüzün alt bölümünün yüksekliği kısaltılabilir ya da uzatılabilir.
Cerrahi müdahale, tek başına ortodontik tedaviye yeterli yanıt vermeyen di-
ğer dizilişi bozuk çene yapılarını düzeltebilir. Cerrahi müdahale, genel
ortodontik tedavi süresini de kısaltabilir.

Düzeltici cerrahi müdahale, genellikle birkaç gün hastanede kalınmasını gerektirir, çoğunlukla genel anesteziyle yapılır ve görece kısa bir iyileşme dönemine sahiptir. İlk iyileşme süresi sırasında çeneler birkaç gün ilâ birkaç hafta birbirine tellerle bağlanır. İyileşme sırasında, .. çiğnemenin ve çeneleri içeren diğer hareketlerin bir ölçüye kadar azaltılması gerekir.

Not:Burada yer alan yazılar bilgilendirme amaçlıdır, İlaç önerisi ve tedaviler için lütfen doktorunuza başvurunuz..