Safra Kesesi Taşları

Belirtiler
-Karnın üst sağ tarafında aniden ve şiddet­le duyulan ve dönüp sağ kürek kemiğine
yükselen sancı,
-Ateş,
-Bulantı ve bazen kusma,
-İştahsızlık.

Safra kesesi taşları çok görülen bir prob­lemdir. ABD`nde her yıl bir milyon yeni vaka teşhis edilir. Safra kesesi taşları kristalize yapı­lardır, bir kum tanesi kadar ufak veya bir golf topu kadar büyük olabilirler. Yuvarlak ve düz veya çok kenarlı ve şekilsiz olabilirler. Bazıları­nın bir, bazılarının üç beş safra kesesi taşı ola­bilir. Safra kesesinde toplanan taşların hiçbir belirtisi olmayabilir. Ancak safra kesesi kanalını (safra kesesinden ana safra kanalına uzanan) veya safra kanalının kendisini (hem karaciğer­den hem safra kesesinden onikiparmak bağır­sağa geçen yol) tıkarsa sancılı spazm ve tıkanma bölgesinde iltihaplanma yapabilir. Safra ke­sesi krizi genellikle oldukça ani başlar ve üç-beş saat sürebilir. Sonraki üç-beş saat içinde azalabilir. Sancı şiddetli ve üst üste gelebilir. Ekseriyetle onu bulantı ve kusma izler. Sancı durunca sağ üst karın bölgesinde hafif bir ağrı veya acı hissi olabilir, bu en çok bir gün kadar sürebilir. Gerçek bir safra kesesi krizi çok sık olmaz. Ekseriyetle yılda 1 ila 3 defadan fazla değildir. Kusma hissi, şişkinlik, yağlı yemeklerin doğurduğu rahatsızlık veya sık gelen karın ağ­rıları her zaman safra kesesi hastalığına bağ-lanmamalıdır. Eğer sararırsanız ve arkasından sancı gelirse, bu ana safra kanalına bir taşın girdiğini belirtir. Yüksek ateş veya titremeli üşümeler ekseriyetle safra kesesi iltihabı (kole-sistit), akut pankreas iltihabı veya tıkanmanın yanısıra safra kanalında enfeksiyon gibi başka problemlerin olduğunu işaret eder. Bazen safra kesesi hastalıkları (Biliary colic) yağlı besinler yenerek hızlandırılabilirler.
Bütün safra kesesi taşları aynı maddeden yapılmış değildir. ABD`nde sık görülen taşların %80`inin esas maddesi kolesteroldür. Kalan %20 çoğunca safra pigmentinin (dokuya renk veren madde) kalsiyum tuzlarından oluşur. Normal olarak, safrada bulunan safra asidi ko­lesterol yoğunluğunun çok artmasını önler ve böylece safra kesesi taşları oluşmaz. Safradaki kolesterol miktarı safra asidinin dengeyi koru-yamacağı kadar artarsa, kolesterol kristalleşir ve neticede taş oluşur. Her on Amerikalının bi­rinde safra kesesi taşı vardır veya olacaktır. Otopsiler kadınların %20`sinde safra kesesi taşı olduğunu göstermiştir. Bu erkeklerde görülen­den üç defa fazladır. Safra kesesi taşlan yaşla artar. Yaşlıların beşte birinde bulunduğu orta­ya çıkmıştır. Ancak birçoğunda belirti yoktur. Birçok kimsede safra kesesi taşının belirti ver­meden oluştuğu çok açıktır. Ancak bu taşlar­dan problem yaratan veya belirtiler gösteren kısım %20`si olabilir. O da uzun zaman içinde ortaya çıkar. Safra kesesini alma (kolesistekto-ni) ameliyatı daha çok safra kesesi ağrısı olan­lara yapılır. İlk teşhis sırasında gençlerde safra kesesi hastalığı belirtilerinin 60 yaşın üstünde-kilere oranla daha çok olduğu görülmüştür. Şe­ker hastalarında (diabetes mellitus) ve safra kesesi taşı olanlarda enfeksiyon oluşması riski biraz daha fazladır. Onun için bu kimseler teş­histen sonra safra kesesini taşlarla beraber al­dırmayı düşünmelidir.

Tedavi
Safra kesesi taşlan belirti vermiyorsa,dok­torunuz tedavi yapmadan zaman zaman kontrola çağırabilir.Eğer şeker hastası ya da çok gençseniz, ameliyat yapılması düşünülebilir.

Ameliyat
Eğer safra kanalı sorunu ağrıya neden oluy­orsa (dönem dönem gelen ağrı ya da akut safra kesesi iltihabı varsa), hastalık belirtilerinin olduğu dönem yatıştıktan sonra ameliyat yapılabilir.

Taşın Eritilmesi
Son 10 yılda geliştirilen bir seçenek de ta­şın eritilmesidir. Bu sadece kolesterol taşların­da uygulanır. Tablet halinde bir safra asidi (chencodeoxycholic veya ursodeoxycholic asid) verilir. İlaç safra kesesindeki safra asidinin yo­ğunluğunu artırır, bu ilaç küçük ve yüzebilen tip taşlarda en iyi neticeyi verir. Eğer pigment taşınız varsa bu tip ilaç size verilmez. Hamile kadınlarda da bu tip ilaç önerilmez. Doğacak bebeğe zarar verebilir. İlacın dozu vücut ağırlı­ğına bağlıdır. Eğer şişmansanız daha çok mik­tarda ilaç almanız gerekebilir ve böylece daha fazla yan tesirle karşılaşabilirsiniz. Ekseriyetle taşın erimesi için aylar hatta yıllar süren safra asidi tedavisi yapılır. Onun için eğer sık safra kesesi krizi geçiriyorsanız bu, seçilecek pratik yol değildir. Ayrıca ilaç tedavisi bitince tekrar safra kesesi taşı oluşması ihtimali %25-50 ara­sındadır. Çünkü taşı oluşturan problem, yani safra kesesine aşırı kolesterol salgılanması hala devam etmektedir.

Diğer Tedavi Seçenekleri
Son yıllarda başka tedavi metodları da geliştirilmiştir. Bunlar özellikle başka ciddi tıbbi problemleri olup ameliyat edilemeyecek has­talar içindir. Bunlardan biri ultrosonografiyle safra kesesini lokalize edilmesini methyl tert-butyl ether (MTBE) adlı ilacın katater yolu ile doğrudan safra kesesine verilmesidir.
Bunun etkili olması için taşların yapısının kolesterol olması ve içinde kalsiyum bulunma­ması gerekiyor. Ekseriyetle 1, 2 gün bu ilaç de­vamlı olarak uygulanınca taş eriyebilir. Safra kesesi yernide kalır ve doktorunuz yeni taşla­rın oluşmasını önlemek gayesiyle size ömür boyu kullanmanız için chenodeoxycholic veya ursodeoxycholic tabletler verebilir. Yeni me-todlar arasında yüksek frekanslı ses dalgaları (biliary lithotrips) ile taşın parçalanması ve la-paroskopi ile safra kesesi taşının alınması gibi metodlar var. Bunlardan ikincisi daha ümit ve­rici görünüyor.

Not:Burada yer alan yazılar bilgilendirme amaçlıdır, İlaç önerisi ve tedaviler için lütfen doktorunuza başvurunuz..